مبانی نظری ترجمه با تکیه بر دیدگاه صاحب نظران اسلامی

اهمّیّت ترجمه به عنوان یکی از دستاوردهای مهمّ بشر بر همگان روشن است، از رهگذر ترجمه می توان به دستاوردهای دیگر ملّت ها دست یافت و از آن بهره برد یا به ناکامی های آنان پی برد و از آن درس گرفت. می- توان گفت که ترجمه وسیله ی پیوند میان تمدّن های پیشین و تمدّن های امروزی ست. ترجمه همواره مورد اهتمام و توجّه ملّت ها بوده است، به همین سبب باید آن را جزیی از زندگی انسان ها برشمرد، تا آن جا که دانشمندان این حوزه، جایگاه آن را تا علم ارتقا داده و نظریّه های متعدّدی را به عنوان مطالعات ترجمه مطرح کرده اند. گرچه همه ی این نظریّه ها در قالب کتاب های ترجمه شده از غرب است، زبان عربی و زبان فارسی هم به عنوان دو زبان گویای تمدّن اسلامی، به امر ترجمه اهتمام فراوان داشته اند، و صاحب نظران این دو زبان کوشیده اند در این زمینه دیدگاه های خود را بیان کنند. این پژوهش می کوشد ضمن واکاوی تعاریف ودیدگاه- های گوناگون درباره ی ترجمه، به بررسی دیدگاه های صاحب نظران ایرانی وعرب بپردازد. یافته های این پژوهش به این نکته اشاره دارد که، صاحب نظران و متفکّران مسلمان در مورد مهم ترین مسایل ترجمه: تعریف ترجمه، انواع ترجمه، روش های ترجمه، اصول ترجمه، انواع متون در ترجمه به ویژه متون مقدّس و از جمله قرآن، از قرون اوّلیّه تاکنون دیدگاه های ارزشمندی مطرح کرده اند و در برخی موارد بر دیدگاه های صاحب نظران غربی تاثیر گذار بوده اند، از جمله این که در میان مترجمان و صاحب نظران مسلمان در قرون اوّلیّه، همواره دو روش ترجمه ی معنایی و ارتباطی رواج داشته است، و در دوره ی معاصر نیز نظریّه- پرداز غربی نیومارک، همین دو شیوه را به عنوان روش های ترجمه بر گزیده است. بنابراین می توان گفت گرچه امروزه بیشتر، دیدگاه های متفکّران غربی در ترجمه مورد توجّه قرارگرفته است، امّا این پژوهش نشان می دهد که مترجمان و صاحب نظران مسلمان، از قرن ها پیش تا کنون نقش اساسی در ترجمه دارند. واژگان کلیدی: ترجمه، نظریّه ها، دانشمندان اسلامی.